Honingbijen in Nederland en de uitdaging van wintersterfte

De wintersterfte van bijenvolken in Nederland blijft een hardnekkig probleem.

In de winter van 2024-2025 stierf 21,96% van de honingbijenvolken, een percentage dat op een zorgwekkend hoog niveau blijft. In het jaar 2022-2023 was dit zelfs 25,6%, het hoogste percentage sinds 2010. De regionale verschillen binnen Nederland zijn groot. In sommige regio’s, zoals Utrecht, liep de sterfte zelfs op tot boven de 40%. 

Het Europees gemiddelde voor wintersterfte onder honingbijen ligt rond de 10%. In de periode 2006-2021 lag de Nederlandse wintersterfte vrijwel altijd hoger dan dit Europees gemiddelde, met enkele uitzonderingen in de jaren 2014, 2016 en 2019.

Oorzaken wintersterfte

De oorzaken van deze hoge wintersterfte zijn complex en vaak een combinatie van factoren. De varroamijt (Varroa destructor) wordt door imkers en onderzoekers als de belangrijkste boosdoener gezien, vooral omdat deze parasiet virussen overdraagt die de bijen verzwakken, zoals het dodelijke verkreukelde vleugelvirus (DWV type B-virus).

Daarnaast spelen ook het gebruik van pesticiden in de landbouw, voedselgebrek door een afname van bloeiende planten, eenzijdige voeding door monoculturen, genetische verarming en klimaatverandering een rol.

Het belang van varroabestrijding door het jaar heen

Een goede gezondheid van de winterbijen, die vanaf rond juli worden opgebouwd, is essentieel voor de vitaliteit van het volk. Belangrijk is echter dat de varroabestrijding niet enkel in een korte periode in juli plaatsvindt, maar dat deze gericht is op het beheersen van de infectiedruk door het jaar heen. 

Om een kritieke besmettingslimiet, die het volk in zijn geheel bedreigt, te voorkomen, is het aanbevolen om de druk door middel van een combinatie van behandelingen en ingrepen laag te houden. Elke behandeling verlaagt en vertraagt de verdere ontwikkeling van de varroapopulatie. Individuele bijen raken verzwakt, maar het volk in zijn geheel blijft vitaal en sterk.

Natuurlijke varroabestrijding

Voor de bestrijding van de varroamijt kiezen steeds meer imkers voor natuurlijke middelen. Een groot voordeel van deze middelen is dat ze in de natuur voorkomen en biologisch afbreekbaar zijn.  Deze laten minder schadelijke residuen achter in de was en honing dan synthetische middelen en veroorzaken minder milieuschade.

De meest gebruikte en bewezen effectieve producten baseren zijn gebaseerd op de natuurlijke stoffen oxaalzuur (Oxuvar en Varroxal), mierenzuur (Formivar en Formicpro) en thymol (Thymovar). Deze stoffen komen van nature voor in honing en zijn biologisch afbreekbaar, mits correct toegepast. Verdere informatie over de individuele producten of onze visie op bijengezondheid vind je op onze website.